Uppruni svifryks í Reykjavík
EFLA kannaði uppruna svifryks í Reykjavík. Um var að ræða rannsóknarverkefni sem styrkt var af rannsóknarsjóði Vegagerðarinnar þar sem hlutfall einstakra uppsprettuefna í svifryki voru metin.
Um hvað snýst verkefnið
Svifryki minna en 10 µm að stærð (PM10) var safnað á síur með sérstökum svifrykssafnara sem er staðsettur á þaki loftgæðastöðvarinnar við gatnamót Miklubrautar og Grensásvegar.
Frá miðjum mars og fram í byrjun maí 2015 voru tekin svifrykssýni við gatnamót Miklubrautar og Grensásvegar til að meta samsetningu svifryksins. Svifrykssýnum (grófu svifryki PM10) var safnað á kvarssíur með sérstökum svifrykssafnara. Ryksýnin voru síðan efnagreind með plasma-massagreini og fjölbreytulíkan var útbúið til að rekja uppruna svifrykssins. Til að fá viðmiðunargildi var safnað ryki af ætluðum uppsprettum á sams konar síur og með sama ryksafnara þannig að uppsprettusýnin og raunverulegu ryksýnin fengu sömu meðhöndlun.
Eftirfarandi niðurstöður fengust
- Malbik 48.8%
- Sót 31,2%
- Jarðvegur 7,7%
- Bremsur 1,6%
- Salt 3,9%
- Annað svifryk 6,8%
Stór hluti eða yfir 80% af svifrykinu stafar af bílaumferð. Í samanburði við mælingar sem gerðar voru árin 2003 og 2013 mátti sjá að eldfjallaaska var ekki lengur til staðar en hún hafði mælst í töluverðu magni 2013. Hlutfall jarðvegs fer minnkandi sem helst í hendur við lítil umsvif byggingarframkvæmda á höfuðborgarsvæðinu á þessum tíma. Hlutfall malbiks mældist 48,8% og er stærsti hluti svifryksins. Þetta er nokkur aukning frá mælingunni sem gerð var 2013 og er aðeins minna heldur en mældingin frá 2003.
Erfitt er að segja nákvæmlega hvað veldur þessum mismun í niðurstöðum. Líklegasta skýringin er að veðuraðstæður spili þarna inn í, en gera má ráð fyrir að blautviðri dragi mikið úr svifryksmyndun frá malbiki. Aðrir áhrifaþættir eins og umferðarþungi, nagladekkjanotkun og malbiksgerðir hafa ekki breyst mikið frá 2013.
Umhverfismál
Svifryk er sá mengunarþáttur í borgum sem hefur hvað mest áhrif á heilsu almennings. Stöðugt er leitað leiða til að takmarka svifryks· mengun og er öll vitneskja um eiginleika og samsetningu svifryksins gagnleg við þá vinnu.
Hlutverk EFLU
EFLA hafði yfirumsjón með þessu verkefni og sá m.a. um sýnatöku, úrvinnslu og túlkun niðurstaðna. Efnagreiningar og líkangerð var unnin af Arngrími Thorlacius hjá Landbúnaðarháskóla Íslands.
Ávinningur verkefnis
Vegna skaðsemi svifryks fyrir heilsu fólks er unnið markvist að því draga úr myndun þess en þekking á samsetningu og uppruna ryksins er mikilvæg í þeirri vinnu.
Loftgæðastöðin við Miklubraut og Grensásveg.